Hediyeleşme ve takas gibi en arkaik formlarından başlayarak düşünüldüğünde borç, insanlık tarihi için oldukça eski ve tanıdık bir kavram. Paranın ortaya çıkmasıyla birlikte borç da bugünkü anlamını kazanarak kişi ve toplumların yükümlülüklerini ölçülebilir birer birime dönüştürdü. Bu dönüşüm, sosyal ve ekonomik ilişkilerin daha karmaşık hale gelmesine neden olup, toplumların borçlanma pratiklerini ve borçla ilişkilerini derinlemesine etkiledi. Borç, yüzyıllardır hanehalklarının, şirketlerin ve devletlerin ekonomik bağımlılıklarını, sosyal statülerini ve güç ilişkilerini şekillendiren önemli bir araç haline geldi. Borcun sadece ekonomik bir olgu değil, aynı zamanda toplumsal ve politik bir güç ilişkisi olarak karşımıza çıkmasının nedeni de budur.
Son kırk yılda yaşanan finansallaşma dalgası, borcun toplumsal yapı üzerindeki etkisini daha da pekiştirdi. Dolaşımdaki para miktarının hızla artması, milyarlarla ölçülen şirket borçları ve hanehalklarının kredi formlarını “kart” biçiminde ceplerine sığdırdığı bir gerçekliği beraberinde getirdi. Bu süreç, borcun yalnızca niceliksel olarak artmasıyla kalmadı, aynı zamanda sosyo-ekonomik ilişkilerdeki rolünü de köklü bir şekilde dönüştürdü. Giderek sürdürülemez hale gelen borç seviyeleri, borç bağımlılığının yarattığı toplumsal güvencesizlik formları ile birlikte son yıllarda ortaya çıkan krizlerde, borcun temel dinamiklerden biri olduğunu düşünüyoruz.
Borcun bu dönüşümü, üç temel tartışma başlığını öne çıkarıyor. İlk olarak, kamusal ve özel borç biçimlerinin etkileşimindeki değişimleri not edebiliriz. Türkiye gibi örneklerde, ilk dönem finansallaşma, yüksek kamu açığının finansmanı üzerinden kamudan özel sektöre bir kaynak transferine karşılık gelirken, 2001 kriziyle başlayan ikinci dönemde kamu açığının yerini özel sektör açığı aldı. Bu özel sektör açığı, giderek artan şirket ve hanehalkı borçlanmasında kendini göstermekte. İkinci olarak, devletlerin, şirketlerin ve maaşlı çalışanların krediye giderek daha fazla bağımlı hale geldiği bir düzen inşa edildiğini söyleyebiliriz. Son olarak, toplumsal ilişkilerde borcun kesişimsel doğası üzerinde durabiliriz. Toplumun belli kesimleri borca daha bağımlı hale gelirken, bazı kesimler daha esnek şartlarda borca erişebilirken, diğerleri bu imkanların dışında kalıyor. Bu asimetrik ilişki ağları, toplumsal eşitsizlikleri daha da derinleştiriyor.
Borcun finansallaşmayla birlikte kazandığı yeni işlevler ve bu işlevlerin yarattığı yapısal eşitsizlikler, kapitalizmin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahip. Bu dosya boyunca, borcun tarihsel kökenini ve geçirdiği dönüşümleri inceleyerek, günümüzde büründüğü farklı biçimleri ve bunun toplumsal sonuçlarını konuşmayı amaçlıyoruz. Buradan hareketle, önerdiğimiz muhtemel konu başlıkları şu şekilde:
- Borcun geleneksel biçimleri / finansallaşma öncesi borç pratikleri
- Neoliberal dönemde borcun doğası ve dinamikleri
- Hanehalkı borçluluğu
- Özel sektör borçluluğu
- Kamu / Devlet borçluluğu
- Finansallaşma ve borcun küresel boyutları
- Borcun toplumsal ve sınıfsal ilişkiler üzerindeki etkileri
- Borcun toplumsal yeniden üretim süreçleri üzerindeki etkileri
- Borç ve sosyal güvencesizlik
- Borç yönetimi ve politikaları
- Borç, toplumsal cinsiyet ve etnik kimlik ilişkileri
- Borç krizlerinin tarihsel ve güncel örnekleri
- Borçlandırmaya karşı direniş ve kolektif eylem biçimleri
Dosya için hazırlayacağınız metinlerin 2500 kelimenin altında olmamasını tercih ediyoruz. Metinlerinizi .doc veya .docx uzantılı dosya formatında göndermenizi ve ayrıca editoryal kolaylık açısından, en fazla 250 kelimelik bir özet göndermenizi de rica ediyoruz.
Yazılarınızda kullanacağınız çevrimiçi erişilebilir kaynakları, ilgili cümlelere gömülü olarak (hyperlink) ekleyebilir, metin açısından temel oluşturduğunu düşündüğünüz kaynakları ise Word’ün “Dipnot Ekle” özelliğini kullanarak metin sonu referansı biçiminde gösterebilirsiniz.
Yazı içerisinde kullanacağınız görsel malzemeyi, mümkünse kaynağını belirterek, bize göndereceğiniz mailde JPG veya PNG uzantılı dosya formatında ayrıca göndermenizi rica ediyoruz. Görsel malzemenin en az 720x… boyutlarında olması, görselin yayımlanma kalitesi açısından önemlidir.
Yazılarınızı “editor@textumdergi.net” adresine “DOSYA – Borç” konu başlığı ile gönderebilirsiniz.
Özet gönderimi için son tarih: 15 Ağustos 2024
Tam metinlerin gönderilmesi için son tarih: 6 Ekim 2024
Dosya çıkış tarihi: 27 Ekim 2024
İletişim: iletisim@textumdergi.net
